Çok eğleneceğiniz bir sosyal aktivitede fazla kilolarınızdan da kurtulmak ister misiniz? Size süper bir yöntemden bahsedeceğim. Capoeira aksiyon filmlerinde oynayan Hollywood aktör ve aktrislerinin başvurduğu efsanevi bir spor. Kısaca danslı dövüş sanatı olduğunu da söyleyebiliriz. Aslında “Capoeira” Brezilya Portekizcesinde büyük ormanlarda bulunun küçük, ağaçsız alanlar için kullanılan bir sözcük. Sonrasında da bu enteresan spor için bu sözcüğün uygun olduğu düşünülmüş ki az sonra hikâyesini de anlatacağım. Ama yazıma Capoeira’nın biz kadınlar için en büyük faydasını söylemeden başlamayacağım. Sımsıkı bir kalça hem de sadece bir ayda!
Capoeira’nın hikayesi nedir?
Portekizli köle tüccarları, 17. yy’da, Afrika’nın Angola çevresindeki yerli halkı Brezilya’nın Salvador bölgesine zorla getirdiler ve onları köle olarak kullanmaya başladılar. Avrupalı sahiplerine karşı büyük çaplı bir isyan çıkarıp özgürlüklerine kavuşmak isteyen köleler ise akıl almaz bir yöntem geliştirdiler.
Aslında bir dövüş taktiğine ihtiyaçları vardı ama sahiplerinin de bunu anlamaması gerekiyordu. Dışarıdan bakınca müzik eşliğinde yerel bir dans yapıyormuş gibi göründükleri Capoeira’yı geliştirdiler. Böylece sahiplerinin isyan ihtimaline karşı şüphe duymalarını engellediler. İsyancı köleler, gruplar halinde kaçarak orman içlerindeki Capoeira’larda (ağaçsız alanlar) pusu kurmaya başladılar.
Capoeira’da birçok hareket el üzerinde durularak yapılır. Bunun sebebi ise kölelerin, at üzerinde iz süren sahiplerini tekme ile attan düşürmeleriydi.
Her ne kadar Capoeira günümüzde bir Brezilya sporu olarak bilinse de aslında kaynağı Afrikalı kölelerdir. Bu tıpkı Yeni Zelanda yerli halkı Maoriler’e ait Haka dansının tüm Avustralyalılara mal edilmesi gibi bir durum diyebiliriz.
Özgürlük aşkıyla canla başla verilen bir mücadeleden doğan Capoeira’nın yıllar geçse de hiç eskimeyen bir danslı dövüş sanatı olarak tüm dünyaya yayılması da hiç şaşırtıcı değil.
Capoeira stilleri neler?
Capoeira’nın Angola ve Regionel olmak üzere iki genel tarzı var. Angola daha yavaş bir ritimle yere yakın oynanan bir oyun. Burada amaç kurnazlık ve çeviklikle rakibi alt edebilmek. Regionel ise daha canlı bir ritimle, daha ayakta ve bol akrobasili bir oyun. Bu tarz size daha eğlenceli ve renkli gelebilir. Bunların dışında “Berimbau” ismindeki Capoeira’ya özgü müzik aletiyle çalınan belli ritimlere göre oynanan değişik oyunlar da var. Banguela, Iuna ve Muidinho bunlardan bazıları.
Bu arada Break dansta da Capoiera figürlerine benzer hareketler görmek mümkün.
Capoeira yaparak oynadıkları filmleri renklendiren oyuncular kimler?
* Mark Dacascos, Capoeira’yı tüm dünyaya tanıtan en önemli isimlerden biri. Rol aldığı, 1993 yapımı, “Only The Strong” filmini izlerseniz Capoeira’nın ne tarz bir spor olduğunu hemen anlayabilirsiniz. Bu arada gerçekten efsane bir filmdir. Zaten filmi açtığınızda “Paranaue” şarkısı sizi karşılayacak ki bu şarkı artık Capoeira ile özdeşleşti diyebiliriz.
* Eddie Murphy, “Brooklyn Vampiri” filmindeki aksiyon sahnelerinde Capoeira yapıyordu.
* Karizmatik aktör Vincent Cassel, Brad Pitt ve Matt Damon gibi aktörlerle birlikte rol aldığı “Ocean’s Twelve” filminin bir sahnesinde, bir mücevheri çalmak için, x-ışınlarından geçmeye çalışıyordu. Burada Capoeira hareketlerinden yararlandı.
* Halle Berry “Kedi Kadın”ı canlandırmadan önce Capoeira dersleri aldı.
* Wesley Snipes “Blade” serisinde kendisi de bir vampir olmasına rağmen kötü kalpli vampirleri avlayan, diğer vampirlerin aksine gündüz güneşe çıkabilen “The Daywalker”ı canlandırıyordu. Buradaki aksiyon sahnelerini çekerken Capoeira’daki becerisi ona çok yardımcı oldu.
* Daha yakın bir tarihten en iyi örnek ise kesinlikle “Wonder Woman”ı canlandıran Gal Gadot! Bu filmdeki rolüne hazırlanırken Capoiera dersleri alan ünlü oyuncunun hareketlerine bakarsanız bu figürleri rahatça görebilirsiniz.
* “Daredevil” ve “Spiderman” gibi aksiyon sahnelerinde esnek hareket eden diğer süper kahramanlar da bu sanattan faydalanıyorlar.
Capoeira sözlüğü
Yukarıda da söylediğim gibi, Brezilya Capoeira’nın ana vatanı olarak bilinir. Bu yüzden dünyanın her yerinde Capoeira ile uğraşan herkes Brezilya halkının kullandığı dili kullanır. Orijinal Portekizce sözcüklerin kullanıldığı Capoeira’da şarkılar bile Portekizce söylenir. Capoeira’da kullanılan temel Portekizce sözcüklerin bazılarından bahsetmek istiyorum. Böylece hem bu sanat hakkında daha çok bilgi edinmiş hem de Portekizceden bir iki sözcük kapmış olursunuz. 🙂
Acadamedia: Capoeira Okulu
Angola: Bir Copoeira stili
Arame: Berinbau müzik aletindeki metal yay.
Au: Parande (Çember)
Batizado: Capoeira’da kuşak alınırken yapılan tören.
Berinbau: Capoeira’nın temel müzik aleti. Uzun bir sopa, bir tel ve bir su kabağından yapılır. Basit bir baget yardımıyla çalınır. Su kabağını bulursanız bu aleti kendiniz de yapabilirsiniz. Üstelik çok da güzel bir sesi var.
Camara: Kardeş, Capoeira kardeşi.
Capoeiristas: Capoeira oyuncusu, Capoeiracı.
Cardao: Capoeiracının seviyesini gösteren renkli kuşak.
Dobrao: Berinbau’yu çalmaya yarayan alet.
Esquiva: Korunma hareketi.
Floreios: Akrobatik hareketler.
Formatura: Bir Capoeira ustasının mezuniyet seremonisi.
Ginga: Capoeira’nın temel hareketi.
Jogo: Capoeira oyunu
Maculele: Küçük sopalarla oynanan, ritmik müzik eşliğinde yapılan bir çeşit enerjik dans stili.
Meia-lua de compasso: Dönerek atılan tekme.
Mestre: En üst seviyedeki, siyah kuşaklı Capoeira öğretmeni.
Nome de Guerra: Capoeira yapan kişiye verilen Portekizce rumuz. (Genellikle kuşak sınavında veya eğitim sürecinde verilir.)
Pandeiro: Bu dövüş sanatının müzik aletlerinden biri, bir nevi tef.
Piao: Kafa üzerinde dönme.
Regional: Akrobatik hareketlerle bezenmiş modern Capoeira.
Roda: Ortasında Capoeira oyunu oynanan Capoeiracıların oluşturduğu daire.
Verga: Berinbau’nun tahtadan yapılan gövdesi.
